Boek 8: De Vriendschap

Primaire gegevens

• Auteur Connie Palmen
• Jaar van uitgave 1995
• Aantal bladzijde 311
• Uitgeverij Prometheus

Inhoud

Deel 1

Vlak voor het einde van het schooljaar ontdekt de tienjarige Kit dat er een nieuw meisje op school is: de grote, veertienjarige Ara. Ze zit een klas hoger en er wordt veel over haar gefluisterd omdat ze uit een familie van zigeuners zou komen. Kit is meteen door Ara gefascineerd: ze hecht zich snel aan mensen en wil heel graag dat Ara haar vriendin wordt. Het is voor Kit een ramp wanneer Ara haar niet alles wil vertellen zodat Kit haar pagina in het vriendenboekje kan afmaken, maar langzaam maar zeker krijgen ze een hechte band.

De ouders van Ara en Kit vinden de meisjes te slecht bij elkaar passen om vriendinnen te zijn. Ook Kits juffrouw vindt het maar niets dat ze zo hecht is met een meisje uit een hogere klas. Dat kan hen echter niet schelen en ze worden almaar closer. Ze sluiten zelfs een bloedverbond en vertellen elkaar dat ze veel van elkaar houden. Wanneer Ara naar de mulo gaat en Kit nog een jaar moet blijven, zien ze elkaar minder - maar hun band blijft sterk. Toch vertelt Kit het zelfs niet aan Ara wanneer ze, kort voor haar eerste communie, wordt aangerand door een vriend van de familie.

Deel 2

Kit wordt ongesteld en kan daardoor ook over vrouwelijke zaken met Ara praten. Ze is inmiddels zestien en krijgt veel vriendjes, maar vindt geen van hen leuk genoeg om lang bij ze te blijven: Ara is de enige van wie ze echt houdt en ook altijd zal blijven houden. Op de mavo krijgt ze een goede band met haar leraar Nederlands, die als enige opmerkt dat ze heel slim is en bovendien veel filosofische gedachten heeft. Op haar achttiende vraagt ze de huisarts om gesteriliseerd te worden, simpelweg omdat ze de menstruatie vreselijk vindt en zeker weet dat ze geen kinderen wil. De huisarts weigert, en vlak daarna wordt Kit lastiggevallen door een vriend van haar broer die per se verkering met haar wil.

Een jaar later stopt haar menstruatie plotseling, zonder medische oorzaak, en ze moet naar de psychiater omdat het tussen haar oren zit. Kit gaat naar de pedagogische academie, heeft haar eerste ervaringen met alcohol en zij en Ara beginnen uit elkaar te groeien omdat ze weinig meer gemeen hebben. Wel gaan ze nog samen op vakantie, maar nadat ze vlak na Kits eenentwintigste verjaardag fikse ruzie hebben gehad besluit Kit om weg te gaan, op zichzelf te gaan wonen en een eigen leven te beginnen.

Deel 3

Kort na de verhuizing ontmoet Kit Bruno, een man die ouder en getrouwd is, en met wie ze tien jaar lang een affaire heeft, tot hij haar dumpt om met een ander te trouwen. Intussen heeft Kit psychologie en filosofie gestudeerd en werkt ze als professor in de psychologie. Ara, die een relatie heeft gekregen met Bing, werkt als eigenaresse van een asiel voor politie- en blindengeleidehonden. Allebei worstelen ze met een verslaving: Kit drinkt en Ara is verslaafd aan eten, wat Kit pas echt begrijpt wanneer ze Thomas leert kennen, die 150 kilo weegt. Kit wordt hartstochtelijk verliefd op hem en dat leidt ertoe dat ze nog meer gaat drinken, waardoor Ara bezorgd om haar wordt. Uiteindelijk realiseert Kit zich dat ze niet met Thomas verder kan leven vanwege zijn eetverslaving. Hij gaat naar New York om daar te gaan werken en Kit reist hem achterna, om het uit te maken.

Ze beseft dat Ara haar nooit heeft vertrouwd: dat ze wel zielsveel van Kit hield, maar haar nooit vertrouwde omdat ze steeds bang was dat hun band kapot zou gaan. Kit schrijft haar proefschrift over verslavingen en schrijft Ara een brief over hun vriendschap: hoe ze steeds afhankelijk van elkaar waren en allebei ook verslaafd aan elkaars liefde.

Compositie en tijdsverloop

Het verhaal speelt zich af vanaf 1965 tot 1995, dit is op te maken uit de tekst.

VB:

“Het was een uitzonderlijk warme lente, enkele weken voor het einde van het schooljaar 1965-1966 en we waren onrustig en opgewonden door het mooie weer en het vooruitzicht van de zomervakantie.”

“Toen niet, Ara, maar nu, dertig jaar na onze ontmoeting, behoort het tot het beste wat ik herinner uit mijn leven.”

Ruimte

De meeste gebeurtenissen spelen zich af in en rond het huis, in het zuiden van Nederland, waar Kit is opgegroeid. Ook op de basisschool waar Kit en Ara naartoe gingen spelen zich enkele gebeurtenissen af. Later ging Kit studeren en wonen in Amsterdam, waar ze de meeste tijd op haar kleine studentenkamertje doorbracht.

 

Het begin van het verhaal speelt zich af in een dorp. Dit versterkt het gevoel van veiligheid en geborgenheid. Kit groeide beschermd en gelukkig op in een fijn gezin. Toen ze Ara leerde kennen ontstond er een vriendschap. Er was nog niets aan de hand. Later in het verhaal, wanneer Kit en Ara volwassen zijn, ontstonden er meerdere psychologische problemen bij Kit en Ara. Ze kregen hun eerste ruzies, gedoe met liefde en vriendjes en Kit raakte verslaafd aan de drank. Tijdens deze slechtere periode woonde Kit in een drukke stad, waar zij zich meestal schuil hield in haar kleine kamertje. Dit afschermen van de drukte in een benauwde kleine ruimte versterkt het slechte gevoel wat er heerste bij Kit en Ara. Bij het dorp en de stad waar Kit heeft gewoond kun je dus van belangenruimtes spreken.

De wijze van vertellen

Een groot deel van het boek zijn overpeinzingen van Kit.

Ze denkt na over psychologie en over filosofie, maar toch vooral over vriendschap. De vriendschap die ze met Ara heeft is het belangrijkst voor Kit, maar ze denkt ook na over de vriendschappen die ze met anderen heeft. (hoewel die nooit zo intens zijn als die met Ara) Naarmate Kit ouder wordt, gaat het boek steeds meer hieruit bestaan. Er komen ook dialogen in voor, vooral met Ara.

Tijdens deze dialogen leert ze veel over Ara en over de waarde van hun vriendschap. Het boek is geschreven in de verleden tijd.

Vooral in het laatste deel is Kit soms moeilijk te volgen. De zinnen zijn lang en heel abstract. Haar psychologische redeneringen zijn dan soms moeilijk te volgen. Elke zin bevat zoveel wijsheid dat je met veel concentratie moet lezen als je duidelijk wil volgen wat ze precies bedoelt.

Thema

Vriendschap
Het thema van het boek is overduidelijk vriendschap, maar de band tussen Kit en Ara is geen gewone vriendschap. Het is bijna een soort liefde: vanaf het moment dat ze elkaar zien op het schoolplein worden ze naar elkaar toe getrokken en kunnen ze niet meer uit elkaars buurt blijven, bijna als liefde op het eerste gezicht. Ook al gaan ze zelf met andere mensen om naarmate hun leven vordert, ze komen altijd weer terug bij elkaar en hun band met elkaar is hechter dan de band die ze met wie dan ook krijgen. Ze hebben weinig gemeen: Kit en Ara zijn eigenlijk elkaars tegenpolen, maar juist daarom kunnen ze zo goed met elkaar praten en voor elkaar zorgen, omdat ze elkaar volledig nemen zoals ze zijn en het ze niet kan schelen hoe ze in elkaar zitten. Hun vriendschap heeft te maken met afhankelijkheid: ze hebben vanaf het begin zo op elkaar geleund voor bevestiging en liefde en aandacht dat ze niet meer zonder die dingen kunnen en elkaar nodig hebben om goed in hun vel te zitten. Vertrouwen is ook iets belangrijks: Ara vertelt Kit niet hoeveel ze weegt en vertelt haar sowieso erg weinig over haar leven en wat er in haar hoofd omgaat, omdat ze bang is dat het hun band op negatieve wijze zal beïnvloeden en ze bang is om Kit kwijt te raken. Dat realiseert Kit zich pas later: dat Ara wel al die tijd van haar gehouden heeft, maar haar nooit heeft vertrouwd omdat ze daarvoor te bang was om gekwetst te worden.

Personages

Kit

Dit is typisch zo’n boek met maar weinig echt belangrijke personages: in De vriendschap zijn er maar twee hoofdrolspelers en de echte hoofdpersoon is Kit. Kit is het enige meisje in een gezin met alleen maar jongens, maar ze is nooit een meisjesachtig type geweest. Als kind was het al heel belangrijk voor haar dat ze mensen had die haar aardig vonden: ze raakte erg snel gehecht aan iets wat van haar was en wilde zich ook altijd graag goed gedragen. Ze is een behoorlijk onzeker meisje dat heel veel nadenkt en heel veel leest: ze is altijd druk en energiek omdat ze graag aandacht wil en vindt het lastig en heel vreemd dat niet iedereen hetzelfde denkt als zij. Ze kan erg boos en geërgerd raken als mensen het niet met haar eens zijn of als iets niet gaat zoals zij vindt dat het moet gaan. Kit zegt wel graag dat het haar niet deert wat mensen over haar denken en als het gaat om iets waar ze zelf veel vertrouwen in heeft, bijvoorbeeld haar vriendschap met Ara, maakt et haar inderdaad niet veel uit. Maar het is wel belangrijk voor haar om gezien te worden en om aardig gevonden te worden. Ze is erg slim doordat ze over zoveel dingen nadenkt, maar ook heel zwartwit in hoe ze denkt. Ze is eigenzinnig, koppig, erg aanhankelijk en raakt verbitterd wanneer het leven haar niet geeft wat ze ervan had verwacht of gehoopt. Die verbittering probeert ze te vergeten door veel te drinken.

Ara

Ara is de beste vriendin van Kit, maar ook haar tegenpool. Ze ontmoeten elkaar op school en worden vriendinnen, ook al is Ara ouder en zit ze een klas hoger. Ara is iemand die het heel normaal vindt dat zij en Kit anders zijn en die het niet kan schelen wat andere mensen ervan vinden: zij wil graag haar eigen ding doen. Ze heeft een erg zachtaardig karakter, wordt bijna nooit boos en heeft een goed hart. Ze is niet zo heel slim, vooral op het gebied van taal niet, maar ze weet vaak wel precies wat ze moet zeggen om iemand een goed gevoel te geven en ze kan heel goed voor mensen zorgen. Maar Ara is eigenlijk helemaal niet zo sterk en zelfverzekerd als ze lijkt: ze vertrouwt mensen niet zo snel en leeft erg in haar eigen wereld. Buiten Kit heeft ze geen contacten en ze neemt de dingen zoals ze komen in plaats van ze te willen plannen of te dromen. Ara heeft een eetverslaving waar ze erg mee worstelt: haar gewicht is een probleem voor haar en eten is de oplossing voor al haar problemen, voor al haar pijnlijke ervaringen. Eten is het enige waarop ze kan vertrouwen in haar leven.

Titel, ondertitel en motto

• Titel: De titel van het boek laat weinig aan de verbeelding over: de vriendschap heeft direct alles te maken met het verhaal, waarin de vriendschap tussen Ara en Kit centraal staat. De twee meisjes zijn erg verschillend, maar toch heel hecht en hun levens zijn sterk met elkaar verbonden doordat ze steeds een deel van elkaars bestaan blijven uitmaken. Het boek gaat over alles wat ze samen doormaken, de manier waarop ze zich ontwikkelen onder invloed van hun band en de gevolgen van hun vriendschap.
• Ondertitel: geen
• Motto:
  Soep op het vuur
  
  is
  
  als
  
  een goede vriend in huis
  
  extra lekkere soep
  
  is
  
  als nieuwe familie
  
  

Dit motto gaat over vriendschap tussen verschillende personen. Familie wordt door Ischa Meijer belangrijker gevonden dan vrienden, hoewel hij vriendschap ook heel belangrijk in het leven vindt.

 

 

Keuzeopdracht

Gedicht

Vriendschap

Vriendschap is zeggen wat je wilt

Niet te hard, niet te mild

Elkaar steunen, er voor elkaar zijn

Leuke dingen doen

Vriendschap is fijn

Vriendschap is niet te koop

Voor geen miljoen